مباحث الأصول (محمدباقر صدر)این کتاب (مباحث الاصول)، حاصل تقریر یک دوره درس خارج اصول شهید سید محمد باقر صدر می‌باشد که به قلم یکی از برجسته‌ترین شاگردان ایشان، آیة الله سید کاظم حائری، به زبان عربی، به نگارش درآمده است. مؤلف، در این کتاب، علاوه بر شرح و توضیح دیدگاه‌های اصولی استاد، نظرات خود را نیز ارائه داده است. کتاب، از ارزش و اعتبار خاصی در حوزه‌های علمیه برخوردار است و از منابع مهم و معتبر درس‌های خارج اصول به شمار می‌آید و طلاب و فضلای حوزه‌های علمیه، برای آگاهی از شیوه‌های درسی شهید سید محمد باقر صدر، به این کتاب مراجعه می‌کنند. کتاب، در سال ۱۳۸۳ ق، هنگامی که شهید سید محمد باقر صدر، یک دوره خارج اصول را در حوزه علمیه نجف اشرف تدریس می‌نمودند، به رشته تحریر درآمده است. ۱ - ساختارکتابدر این کتاب، ابتدا، مطالبی ارزش مند در باره خاندان و فعالیت‌های علمی و مبارزات سیاسی شهید سید محمد باقر صدر آمده و سپس به طرح مباحث علم اصول پرداخته شده است. این کتاب، در پنج جلد و به سبکی روان و روشن در نقد و بررسی و شرح مباحث علم اصول نگاشته شده است. جلد اول، مشتمل بر مباحث قطع است. جلد دوم، شامل مباحث امارات ظنیه است. جلد سوم، حاوی مبحث اصول عملیه (اصل برائت و اصل تخییر) است. جلد چهارم، دارای بخش دیگری از مبحث مزبور (اصل احتیاط) است. جلد پنجم، در بر دارنده مبحث استصحاب و تعادل و تراجیح است. ۲ - گزارش محتوای کتاب۲.۱ - محتوای جلد اولجلد اول که اختصاص به مبحث قطع دارد و حاوی یک مقدمه و شش امر است، مشتمل بر این مطالب می‌باشد: مقدمه‌ای پیرامون تقسیمی که در آغاز کتاب «فرائد»، در باره مکلف آمده،حجیت قطع،تجری،اقسام قطع، استدعا یا عدم استدعای قطع نسبت به موافقت التزامی، حجیت یا عدم حجیت قطع به احکام شرعی از طریق عقل و بحث علم اجمالی. [۱]
مباحث الأصول، صدر، محمد باقر، ناشر: مطبعة مرکز النشر- مکتب الاعلام الاسلامی، قم، نوت چاپ اول، ۱۴۰۸ ق، ج۱، ص۵۷۳.
۲.۲ - محتوای جلد دومجلد دوم که اختصاص به مبحث امارات ظنیه دارد، مشتمل بر این مباحث است: حجیت یا عدم حجیت ذاتی ظن، استحاله یا عدم استحاله جعل حجیت برای ظن، مقتضای اصل در هنگام شک در حجیت ظن،سیره،ظهور، [۲]
مباحث الأصول، صدر، محمد باقر، ناشر: مطبعة مرکز النشر- مکتب الاعلام الاسلامی، قم، نوت چاپ اول، ۱۴۰۸ ق، ج۲، ص۱۳۷.
اجماع و خبر واحد ثقه.۲.۳ - محتوای جلد سومجلد سوم که در باره اصول عملیه است، شامل این مباحث می‌باشد: ذکر مقدماتی از قبیل اصول عملیه در فقه شیعه، روح حکم ظاهری و... ، اصالة البرائة [۳]
مباحث الأصول، صدر، محمد باقر، ناشر: مطبعة مرکز النشر- مکتب الاعلام الاسلامی، قم، نوت چاپ اول، ۱۴۰۸ ق، ج۳، ص۵۵.
و اصالة التخییر .۲.۴ - محتوای جلد چهارم و پنجمجلد چهارم، بیان گر مبحث اصالة الاحتیاط و شرایط اصول می‌باشد. [۴]
مباحث الأصول، صدر، محمد باقر، ناشر: مطبعة مرکز النشر- مکتب الاعلام الاسلامی، قم، نوت چاپ اول، ۱۴۰۸ ق، ج۴، ص۱۱.
جلد پنجم که اختصاص به مبحث استصحاب و تعادل و تراجیح دارد، مشتمل بر این مطالب است: حقیقت استصحاب، مسئله اصولی بودن یا نبودن استصحاب، تفاوت میان استصحاب و قواعد مشابه دیگر، ادله حجیت استصحاب، اقوال گوناگون در مورد حجیت استصحاب، تنبیهات استصحاب، تعریف تعارض، مقتضای قاعده در دو خبر متعارض و... [۵]
مباحث الأصول، صدر، محمد باقر، ناشر: مطبعة مرکز النشر- مکتب الاعلام الاسلامی، قم، نوت چاپ اول، ۱۴۰۸ ق، ج۵، ص۵۶۹.
۳ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |